Postoji li „The Big One“?

• Post by: bivanovic
• 27.09.2021.
• Comments off

Sažetak

U ovom se radu nalazi pregled istraživanja o generalnom faktoru ličnosti (GFL), odnosno faktoru ličnosti višeg reda u petofaktorskom modelu. Nastoji se pružiti pregled različitih taksonomija ličnosti i istraživanja koja su ukazala na postojanje dvije više razine u petofaktorskom modelu, odnosno „Velikih dvaju“: faktora Alfa (Stabilnost) i Beta (Plastičnost) te na samome vrhu „The Big One“, to jest GFL-a. Osvrnut će se na moguće interpretacije GFL-a kao značajne karakteristike ličnosti, ali i kao metodološkog artefakta koji proizlazi iz pristranosti davanja socijalno poželjnih odgovora jer stvarni konsenzus oko značenja GFL-a još nije postignut. Prikazan je odnos GFL-a i drugih konstrukata kao što su socijalna poželjnost, g-faktor inteligencije, delinkventno ponašanje, samopoštovanje i socijalni status. Također su razmotrene veze GFL-a s procesom evolucije, genetskom podlogom te implikacije GFL-a prilikom selekcije za posao i zapošljavanja. S druge strane, prikazana su i istraživanja koja ukazuju na potrebu za kritičkim pristupom prema dokazima o postojanju GFL-a te istraživanja koja negiraju njegovo postojanje. Razmotrena su istraživanja i radovi koji ukazuju na psihometrijske i konceptualne probleme u istraživanjima GFL-a te koja daju preporučene postupke izračuna za empirijsko dokazivanje GFL-a.

Ključne riječi: generalni faktor ličnosti, ličnost, osobine ličnosti višeg reda

Abstract

This paper presents an overview of the studies on the General Factor of Personality (GFP); a higher-order personality factor in the five-factor model. Taxonomies of personality and research on two higher-order levels in the five-factor model (The Big Two and The Big One, i.e. GFP) are mentioned. Various interpretations of The Big One are presented: GFP as a significant personality trait and as a methodological artifact resulting from evaluative response bias. GFP’s relation to other constructs such as social desirability, g-factor of intelligence, delinquent behavior, self-esteem, and social status are reviewed. Its possible links to evolutionary processes, genetics, and implications in job selection are discussed. On the other hand, the review of the aforementioned studies points to some indications of the need for a critical approach to the evidence of GFP’s existence. These studies point to psychometric and conceptual problems in existing research on GFP and research that advocates its non-existence. Research that provides more accurate calculation procedures for empirically proving GFP is mentioned.

Keywords: general factor of personality, higher-order personality traits, personality